گودال‌های مرگ‌بار

ساختمان‌ها با همه خاطرات تلخ و شیرین پس از تخریب به ساختمان‌هایی شیک چند طبقه تبدیل و با گودبرداری، داستان ساخت و ساز شروع می‌شود مرحله‌ای که در برخی مواقع حکایتی تلخ و جبران‌ناپذیری دارد. 

در گودبرداری‌ها، گاهی اوقات، بیل لودر یا بیل و کلنگ کارگران به لوله بنزین و لوله گاز برخورد و محله‌ای را نگران می‌کند و بعضی مواقع هم، ساختمان‌های مجاور دچار ریزش شده، چند نفری جان خود را از دست می‌دهند و چندنفری هم روانه بیمارستان می‌شوند. از بین گودبرداری‌های ساختمانی فقط در تهران از ابتدای سال تا پایان دی‌ماه 110 مورد، به ریزش ساختمان مجاور منجر شده و آوار این ریزش‌ها 19 نفر کشته و 62 نفر زخمی‌بر جای گذاشته است.
از بین گودبرداری‌های ساختمانی فقط در تهران از ابتدای سال تا پایان دی‌ماه 110 مورد، به ریزش ساختمان مجاور منجر شده و آوار این ریزش‌ها 19 نفر کشته و 62 نفر زخمی‌بر جای گذاشته است.
حادثه در راه است:هر سال با فرسوده شدن بناهای مسکونی، این ساختمان‌ها با همه خاطرات تلخ و شیرین، تخریب و نوسازی می‌شوند و داستان ساخت و ساز با گود برداری شروع می‌شود مرحله‌ای که در برخی مواقع حکایتی تلخ و جبران‌ناپذیری دارد. در گودبرداری‌ها گاهی اوقات، بیل لودر یا بیل و کلنگ کارگران به لوله بنزین و لوله گاز برخورد و محلی را نگران می‌کند و بعضی مواقع هم ساختمان‌های مجاور دچار ریزش شده، چند نفری جان خود را از دست می‌دهند و چندنفری هم روانه بیمارستان می‌شوند.به غیر از تهران یک‌هزار و 14 شهر دیگر هم در ایران وجود دارد اما سازمان یا دستگاه مرتبطی در این باره آمار دقیقی ندارد. در سال‌های اخیر با توجه به گسترش شهرها و ساخت و سازها و به تبع آن افزایش گودبرداری‌های غیر اصولی در موارد متعددی دیواره‌های گود یا ساختمان‌های جانبی فرو ریخته است.
پیشگیری از حادثه:
اجرای سازه نگهبان یکی از بهترین روش‌های جلوگیری از ریزش ساختمان‌ها هنگام گودبرداری است که سازندگان و مالکان مکلف‌اند پیش از شروع، نقشه گودبرداری و محاسبات خاک و پی را به شهرداری منطقه گودبرداری اعلا‌م کنند تا از طریق مهندسان محاسب و ناظر اجرا شود تا هر روز در گوشه گوشه شهرها گودبرداری‌ها به صورت غیر اصولی انجام نشود.
یکی از سازندگان در جنوب تهران که ساختمان مجاور محل گودبرداری را بدون اجرای سازه نگهبان و بر روی خاک سست رها کرده بود می‌گوید: در این باره حاضر به پاسخ نیستم زیرا محاسبات خاک آن، در آزمایش‌های مختلف مشخص شده است و خطری ساختمان‌های همسایه را تهدید نمی‌کند. سازنده دیگری نیز که ساخت و ساز را برپایه تجربیات شخصی مهم‌تر می‌دانست، گفت: مهندسان محاسب و ناظر هر روز چندین نوبت در محل گودبرداری حضور دارند و پی مقاوم ساختمان‌های مجاور، موجب شده که به فکر اجرای سازه نگهبان نباشم. این سازنده گفت:ساختمان‌های مجاور که در آن‌ها 14 خانواده ساکن هستند در برابر هرنوع حادثه‌ای بیمه شده‌اند.
یکی دیگر از سازندگان در شمال تهران که از مقاومت ساختمان ضلع شرقی گودبرداری نگران و برای جلوگیری از ریزش ساختمان، آن را با تیرآهن‌هایی با زاویه 45 درجه مهار کرده بود، گفت: پس از گودبرداری مشخص شد که خاک مجاور پی ساختمان همسایه چسبندگی لا‌زم را ندارد و از آنجا که از پیش محاسبه خاک انجام نشده بود به ناچار از این اهرم‌ها استفاده شد. این سازنده با بیان اینکه در این باره نظارت و کنترل چندانی وجود ندارد افزود: سازندگان، مهندسان محاسب و ناظر، شهرداری‌ها و به ویژه وزارت مسکن و شهرسازی در این باره کوتاهی می‌کنند. با این وضع سازندگان کمتری سازه نگهبان را در حین گودبرداری اجرا می‌کنند و این افراد هم شاید به اصرار همسایه‌های مجاور اقدام به اجرای آن می‌کنند.
علت بی توجهی به سازه نگهبان و محاسبات جانبی:مدیر بخش خاک و پی مرکز تحقیقات وزارت مسکن و شهرسازی در این باره گفت: محاسبات گودبرداری برای کارفرمایان اجباری نشده و کمتر کسی علا‌قه‌مند به‌اجرای سازه نگهبان است.
طباطبایی افزود: مهندسان ناظر در مراحل مختلف ساخت و ساز حضور دارند اما بر گودبرداری نظارتی نمی‌شود. مدیر بخش خاک و پی مرکز تحقیقات وزارت مسکن و شهرسازی گفت: استفاده از تیرآهن یا تیرهای چوبی با زاویه 45 درجه برای جلوگیری از ریزش ساختمان‌ها غیر فنی و محاسباتی است در حالی که در 80‌درصد ساخت و سازها از این روش استفاده می‌شود.
سهل انگاری و بی تخصصی عامل بروز حادثه:شیبانی از کارشناسان امور مسکن نیز با بیان اینکه رعایت مقررات ملی ساختمان حوادث ساختمانی را به طور کامل کنترل می‌کند، افزود: همه اتفاقات ساختمانی از سهل انگاری سازندگان و مجریان ناشی می‌شود.
شیبانی با اشاره به اینکه از ناحیه ریزش ساختمان‌ها در گودبرداری‌ها به مردم خسارت‌های جبران ناپذیری وارد می‌شود، گفت: اگر هزینه‌های پس از ریزش ساختمان‌ها صرف ایمن سازی شود خسارت این بخش به صفر می‌رسد. این کارشناس امور مسکن کارساختمانی را یک مجموعه و گروه دانست و افزود: ساخت و ساز به تخصص ویژه ساختمانی نیاز دارد و قانون نیز برای دخالت در امور ساختمانی صلا‌حیت تعریف کرده است و اشخاص در زمینه‌های مختلف بدون پروانه اشتغال، صلا‌حیت فعالیت در این بخش را ندارند.
معاون اجرایی سازمان نظام مهندسی ساختمان می‌گوید: شهرداری‌ها نقشه گودبرداری را صحیح کنترل می‌کنند اما به درستی اجرا نمی‌شود.
بهرام غفاری با بیان اینکه همه نقشه‌های تائید شده مهندسان محاسب و ناظر به درستی اجرا نمی‌شود، گفت: مهندس ناظر پاسخگوی این مشکلا‌ت است زیرا مرحله گودبرداری یکی از مهم‌ترین مرحله ساخت و ساز است که مهندس ناظر باید نظارت کامل داشته باشد.
غفاری بخشی از مشکلا‌ت ناشی از گودبرداری را متوجه سازندگان و مالکان دانست و افزود: مالکان زمان دقیق گودبرداری را به مهندسان ناظر اطلا‌ع نمی‌دهند و به دلیل اینکه مهندسان به طور دائمی‌ در کارگاه‌ها حضور ندارند بنابراین بدون اطلا‌ع آنان گودبرداری انجام می‌شود.
بهرام غفاری با بیان اینکه در بافت‌های فرسوده بیشترین ریزش ساختمان‌ها روی می‌دهد، گفت: اگر ساختمان مجاور از پی مقاومی‌برخوردار باشد دچار ریزش نمی‌شود.
اجباری شدن سازه نگهبان مدیر بخش نظارت بر مهندسان ناظر شهرداری تهران نیز با بیان اینکه شهرداری از سال 81 در آیین نامه ای اجرای سازه نگهبان را برای ایمنی گودبرداری الزامی‌ کرده است، افزود: سازندگان علا‌وه بر نقشه‌های محاسباتی باید نقشه سازه نگهبان را نیز به مناطق شهرداری‌ها ارائه کنند تا مهندس ناظر بر نحوه اجرای آن نظارت کند.
نصیری گفت: علا‌وه بر این معاونت شهرسازی شهرداری واحدهای کنترلی مضاعفی را برای کنترل بیشتر ساخت و سازها دایر کرده است و مهندسان ناظر باید در کنترل ساخت و سازها جدی‌تر باشند.

منبع:دنیای اقتصاد